top of page

Eulodia Dagua, "Turning of the Earth."

From interviews with Tod D. Swanson

Description

Not available

English Translation

Not available

Kichwa Translation

Allpa kay kuyun mamita mashti, mamita virgen chi allpataga kasna chi charin kay ñukanchi tiawshkata allpata. Chi shi yapa pecado akpi chi payga kuyuchin kay makiga kasna chi kuyurin pay yapa, yapa llashawsha. Chi pecado yapa llashawsha chi payta paywa maquita kasna, kasna chi kuyuchin, chiwishi kasna kuyurin nisha chitas ñukanchis rukuguna kwintan awra. Yapa picado awshashi yapa llashashaga chasha kuyuchin nisha. ¿Nakpi karan pekashkay ansa mas llashan? Chi maykan, maykan ashka pecaduyuk mawnguna kay munduybi chi estonses chibi pay makitaga kasna, pay kasna, kuyuchin makita chi kuyuchipichi kay allpa kuyurin. Ñukanchi rukuguna chitas niganun. Chi pay chingarinataga chita pay kasna rakpi chingarinchi. ¿Intiru mundo chingarin? Intiru mundu chingarinda chi pay kasna rakpi Chi pay kasna makita pay ña mas aktachi pay llashashaga kasna, kasna, chi apanguna makita chi shi payga kuyuchin makita chibi allpaga kuyun nisha ñukanchi rukuguna niganawra. Chiga kuti ña chingarinchi ña chiga ¨win¨ pay ña yapakta, yapakta! llashachisha ñukanchi akpiga ña piñarisha payga vultiachin chiga chingarinchi. Chi pay makiyutaga kasna charin chiga pay yapa pecado awpiga llasharisha pay llasharishacha kuyuchin pay kasna vultia chikpiga chi shi mundu tukurin nin. ¿Chi washa shuk mundu shamunga? chi shamunga kiriwa mashti chiviga ñukanchi rukuguna niganawra ñawpa wañuy chi kawsaringawna nisha. Ñawpa ñukanchis illay timpu wañukchi kawsaringuna kuti chita ¿Mundu payguna kuti shamununga? ¿Kuti tianga animalguna, sacha animalguna? Kuti imasnaray kasna mashti chi ñawpa. Ima shinata ashkanga ñawpa wañuyguna, monuas tukuy wañuna ñawpa, chillata chi washamanda chi wañuy runandiga kawsarimunun niganun. ¿Animalguna? Animalguna. Chasna ñukanchi, chi ñukanchi rukuguna histuriata chita tutay kwintak tukugaranchi chasna nisha. Ñawpa wañuy chi kawsaringuna ñauwpa, ñawpa, ñawpagallaga ni kay, chi nina rupashka, chimandaga chi payna uyshu, uyshu timputa yaku tirimutuy wañushka chigunaga ña kasi sentimientus illak shagashkawna. Ña yuyaybas illak shina kasna wawa shina chay yuyuak chagash kawna ña kay imatuno iyaybas illak shina lamisha tulibanun chasna chagashkawna. Ña iyaypis, ña iyaypis chagashkawna chasna akpichi chitaga chasna chingachishka auna. Chi washamanda ña ñukanchi kuna, kunan kay awchi chiga ña mas payna manda mas vivo awchi. Mas vivo, mas yaya Diostas pinsarik, mas yaya Diostas kirik tukuy chasha nisha. Chitawas ñukanchta kamachik anawra ñukanchi rukugunaga ña principiosmanda apisha hasta el fin kamachik anawra ashkataga. ¿Chi ñawpa wañukuna payguna shamukpi chita shamunun? Ñawpa wañukuna chishi ninaybi kawsaysha shamushaga, mas iyayuk paktamunguna washa shamusha. ¿Ninay, nina manda shamusha? Nina manda shamushaga entonces, kay mundu mas, mas ally iyayuk shamungarawn nisha chita ninun. Kunan chi ña pundas wañura washanas wañura, chi kuna kay ñukanchi sakirikga ña ñukanchi, kay ñukanchi ñukanchi tunuybi ñukanchi ninchi ñukanchi yayawa wauki. Ñukanchi wawaguna masna akpi chimanda wawaguna ayllu ninchi. Mana munana charinara, ñukanchi mama manda masna familia masma ñaña akpi. Chimandata familia ninchi ayllu ñukanchi, chiwa wagunatas manas churigunas apina, ushushigunas mana munana chigunatas. Chasna ñukanchi kustumbrega ñukanchi runaybiga pay ñukanchi yayawa waukiguna, ñukanchi yayawa apayaya wauki chasna gunata apichik manuwra. Chi shuk mana rikshushkamanda, shuk gasta runa shuk runa chiwa chi chasnata apina mm. Chasna asha ñukanchi famillaybi chasna ñukanchiga chasnami apinchi, ñuka chiwarayku Andi runata apishkani ñuka gasta randi awn ñuka yayaguna gastaguna. Masti ñuka mamagunamanda an Tuquiton, Yanez, ñuka yayagunamanda an Dahua Tubi. Chi Tubi Tubi gastataga ñukanchi may Dahua gastata ñukanchi ayllu manchi. Mana shuk gastaman mana ninchi ñukanchi ayllu. Chiwarayku ñuka, ñuka wawagunata Andi runata mana munana, Dahua runata mana munana mangui Dahua. Illanguis runata ñukanchis apamama shutik mana apina, Santi dinoga Kipa, Tapuy chigunata munanun.

Spanish Translation

Cuando la Virgen sostiene la tierra en su mano, este planeta donde vivimos tiembla. Cuando hay pecados, la mano empieza a moverse, a temblar y a ella le pesa mucho la mano. Cuando le pesan mucho los pecados, las manos de ella empiezan a moverse. Ahí es cuando la tierra empieza a temblar, nos decían los mayores. Cuando existen muchos pecados, le pesa mucho, por eso mueve así la tierra. ¿Entonces, cuando hay muchos pecados, le pesa la mano y se mueve así? Cuando algunos tienen muchos pecados en este mundo, ahí es cuando mueven sus manos así, así. Cuando mueven las manos así, dicen que hay temblores en la tierra. Nuestros mayores nos contaron esto. Cuando ella quiere que todo se pierda y se acabe, baja la mano. Todo se acaba cuando tiene la mano así. ¿Se pierde toda la tierra? Cuando las manos le mueven así, cuando le pesan las manos, ya no tiene fuerzas. Mueve las manos y ahí empieza a temblar la tierra, decían nuestros mayores. ¡Ahí nosotros dejamos de existir cuando le pesa demasiado, demasiado le pesa! Ella se enoja y voltea la mano por nuestros pecados, donde dejamos de existir. Ella tiene sus manos así; cuando existen muchos pecados, le pesan y se empieza a mover y empieza a temblar. Cuando voltea la mano, se termina este mundo. ¿Seguirá un mundo diferente? Nuestros creyentes viviremos en otro mundo. Nos informaron que aquellos que ya han fallecido tendrán una resurrección. Si nosotros hubiéramos fallecido hace tiempo, también resucitaríamos. Nos contaban eso. ¿Cuándo exista un nuevo mundo, existirán nuevamente animales de la selva? Los que ya fallecieron mucho antes, los monos y todos los que fallecieron hace tiempo, ellos vendrán resucitando con las personas. Nuestros mayores nos contaban estas historias mientras conversaban de esa manera. Los que fallecieron hace tiempo, hace tiempo venían ya reviviendo; los que se quemaron en fuego, los que fallecieron en inundaciones y terremotos, ellos resucitarán sin pensamientos. Serán como un niño que llega sin memoria, por lo que no tendrán conocimiento de nada y todo será nuevo para ellos. Era así, no tendrán recuerdos. Debido a esto, dejaron de existir. Somos más inteligentes que aquellos que estuvieron mucho antes que nosotros después de llegar. Nos volvemos más inteligentes, pensamos más en Dios y creemos más en Él; todo eso nos lo han contado los mayores desde el comienzo de la tierra hasta la extinción. ¿Vendrán ellos los que fallecieron tiempos atrás? Los que fallecieron hace tiempo vivían en el infierno; por eso ahora serán inteligentes creyentes. ¿En el fuego de ahí llegaban ellos? Después de vivir en el fuego, ahora llegarán más inteligentes, más creyentes, decían eso. Los que mueren ahora, los que mueren más tarde y los que nos quedamos aquí ahora están presentes en nuestro pensamiento y en nuestra vida; por ejemplo, nuestra familia se compone de los hermanos de papá, los hermanos cercanos y sus hijos. No debes quererlos a sí mismos. Como mamá, tienes hijas y otros también tienen hijas, y todos vivimos en la misma comunidad. Es considerado familia; no debes casarte dentro del mismo lugar. Es considerado familia para nosotros. Eso es lo que sucede en nuestra cultura y en nuestra población: los hermanos de mi padre, los hermanos de mis abuelos y los familiares cercanos son todos miembros de una familia. De otras partes de donde ninguno se conozca personas con otros apellidos, otras personas con esas personas debemos casarnos. Así lo hemos hecho en nuestra familia; nosotros nos casamos con personas de otras partes porque yo tengo un marido con el apellido Andi y yo llevo el apellido de mis padres. De parte de mi mamá, los apellidos son Tuquiton Yáñez, y de parte de mi papá, los apellidos son Dahua Tugui Tugui. Los apellidos Tugui Tugui y Dahua están correctos, no son de la misma familia, por lo tanto, pueden casarse. Si son apellidos parecidos, decimos no nosotros. Por eso a mis hijos les aconsejo personas con apellidos Andi. No debes quererle a personas con apellidos Dahua. No debes quererle porque tu mamá tiene este apellido. Las personas con apellidos Illanguez no debían juntarse porque es el apellido de mi finada abuela. Las personas con los apellidos Santi, Kipa y Tapuy pueden casarse.

Analysis

Not available

CONTACT  US   
 

cotococha.ec@gmail.com 

480.276.5913

ANDES AND AMAZON FIELD SCHOOL

Sponsored by Title VI National Resource Centers at University of Wisconsin Madison, the University of Florida, Florida International University, the University of Pittsburgh, and Brigham Young University.

bottom of page