top of page

Clara Santi Grefa, "Simayuka: Love Medicine."

From interviews with Tod D. Swanson

Description

Not available

English Translation

Not available

Kichwa Translation

Kayta chakichisha, chakichisha borsilloi charina an simayuca. Kan kamakangui? Chicagunaraygu, kay mari an kay. Kan malta uras kamakanguichu? Kay ñuka prima ñaña kamara, pay soltera era ñuka ichillawa marani. Pay kayta kukullujta apasha rira, kasna kichisha, kichisha... pay charira shu enamoradota. Era piña mara yapa piña chi mana munara, chi makiy saludara kaygunay besara. Chi nira chi joven nira, imangawa kasna rawangui nira imangawa, munawanguichu. Chi nira ña enojashka mani ña kanda mana munanichu nira, bueno rira. Chishiyga wakasha shamura wasiy chi joven, payga tiaun gustarisha sirisha, manduruta pintarisha. Kay alli semayuca man pero urku semayuka, urku, kayta urkuymi charina an kayta. Mana kay ñambiy Mana, pero ñuka apamukani urkumanda Imangawa man. Tarpungawa, mana, kaybi mana vallin Kaybi runa yapa rikun, pay escondido pay charina man, urkuy ajpiga kasillay ajpi. Chi kan gringogunata apausha rikuchi kay semayuka man nisha pero mana apinguichi. Chiga kanda seguingami, kanda seguingamiranun, rigrisaungauna exteriormanda Ah Ah muy peligroso es esto kayga, kay ñukanchi partima kay Arajunoma, kay Puni partima. Buenomi tian uluroso, uloroso... kayga apa man, apa, apa man kay no es bueno Kayga apa man, urkuy tiajmi alli an chaytami alli an awingaj makiy. Piña warmita mansan.

Spanish Translation

Esto es simayuca, se debe secar y tenerlo en el bolsillo. ¿Has comprobado? Esto es para las chicas. ¿Cuándo fuiste joven probaste? Mi prima probó, yo era una niña en ese momento. Llevó las hojitas tiernas y las frotó, ella tenía un enamorado. Él era muy bravo y no la quería; es cuando ella lo saludó y lo besó. El joven dijo: “¿Por qué haces eso? ¿Acaso me quieres?” Él se enojó y dijo: “Yo no te quiero.” Por la tarde llega el joven llorando a donde ella está acostada; ella esperaba pintada con achiote. Es muy buena esta semayuca, pero la semayuca del monte. Esto se debe tener en las montañas, no aquí en el camino. Pero yo la traje de la selva. ¿Para qué? Para sembrar. No vale tenerla aquí. Aquí es muy vista; a esta planta se debe tener bien escondida, como en la selva donde nadie la toca. Ahí puedes mostrarla a los turistas, pero no tocarla. Si no, te van a seguir y regresarán del exterior. Es muy peligrosa esta planta en Arajuno y Puní. Hay plantas bien olorosas. Esta es una planta vieja, ya no sirve. Esta es vieja. Los del monte son buenos para frotarse. A las chicas regañonas las calma.

Analysis

Not available

CONTACT  US   
 

cotococha.ec@gmail.com 

480.276.5913

ANDES AND AMAZON FIELD SCHOOL

Sponsored by Title VI National Resource Centers at University of Wisconsin Madison, the University of Florida, Florida International University, the University of Pittsburgh, and Brigham Young University.

bottom of page