top of page
Eulodia Dagua, "A Yachak's Dolphin Wife."
From interviews with Tod D. Swanson
Description
Not available
English Translation
Not available
Kichwa Translation
Ñucanchi kasna yaku ashka agara kasna, yaku shamushka. Chiga ñukanchi asikgaranchi imakunatas nisha paytaga.
Yapa asisiki magara pay kunatas nisha asichigara, chiga ñukanchis kunan sultera yauka yapa asisiki maranchi.
Chiga wawaguna nin, yakuybi shamushka nin ñuka charishka bubuyu warmi.
Chiga yanga! nisha kanda tiakta pita kirin niranchi, kasna tainchi yaku patay, kasna yaku patay ara.
Chiga kuna rikunguichu wawaguna nin ñuka silbapi llukshingarawn nin.
Chiga kan wana an, kan wana an, nisha silbaraga chi, chayway pariju puriwk ¨puk¨ llushira ña.
Chay riki chiwarayku, ñuka ña ñuka charishka warmi shamushka man rirani bubuyu warmi shamushka riki kunan kiriwanguichichu tukuranchi chi.
Chibi kiri ranchi mmm, ña kasna kuygaymanda nira kasna tiauta. Bubuyu warmita ñuka charisha shamushkami wawaguna nira.
Yanga ningui nisha ñukanchi asiwa ranchi auca poyatata ningui nisha. Chiga chasna nisha asikpi, mana wawaguna nira kuna kay sayaringuichi aver rikunguichi ñuka silbangarawni nirami.
Chiga kan cuana an kan cuana an iskayta silbara, chimi chasna llushikgara ña. Chiga chi kiriranchi ciertu mashka nishaka.
¿Knaguna rukukpi payguna yachakuna supay warmi charisha payguna, payguna mushkuybi kikin warmi kwinta uyarinun? Aauh!
Kikin warmi shina masti imasdata nishkangui paynaga, chi payna ña chasna brujuguna rikukpiga chi buklluga. Runa warmi chanun alli warmi.
¿Pay kikin warmi kwinta puñunun? kikin warmi kwinta shamunun. ¿Pero puñun payguna? Puñunun chi kikin warmita shina. ¿Ciertu? Mmm.
Chasna kwintaganun kikin warmita shina. chi shuk churita charini nira bubuyu warmiwa. ¿Ciertu? Mmm chasna nisha kwintay tukuk garanchi [mmm].
Chiwarayku chasna shamuk an nigara.
Spanish Translation
Donde nosotros vivíamos, venía mucha agua debido a la creciente del río y ahí nosotras nos reíamos de cualquier cosa que él nos contaba.
Él era muy divertido y siempre había algo que podía hacer reír. En aquellos momentos, éramos solteras y nos divertíamos con todo.
Entonces dijo, señoritas, dicen que acaba de llegar por el río un delfín (bufeo) que tenía como mi mujer...
Entonces, otra vez estás mintiendo; nosotros no te creemos. Todos estuvimos sentados al filo del río.
Entonces, ahora observen jóvenes; mirarán cuando yo empiece a silbar. Saldrá de ahí, dijo eso.
Entonces dijo: "Cuana an, cuana an" estaba silbando de esa manera cuando de repente "puuj" salió sumergido para afuera.
Vieron que digo la verdad, por eso digo que la mujer que yo tuve había llegado. Les dije: Mi mujer, delfín ha llegado (bufeo). Ahora sí me creen, nos dijo eso.
Ahí le creímos mmm, así de repente nos dijo cuando estuvimos sentados el delfín (bufeo) que tenía como mi mujer ha llegado por acá, señoritas eso dijo.
De gana estás diciendo tú, le decíamos nosotras; nos reíamos de él; te estás confundiendo con él (auca poyatata) cuando nos reíamos diciéndole eso; no, jóvenes, pónganse de pie para que miren cuando yo silbe.
Entonces empezó a silbar "can-cuana an, can-cuana an!" Dos veces silbó, ahí salió. Ahí le creímos nosotros que verdad es lo que nos dice.
¿Qué piensan ustedes de aquellos que son sabios y tienen mujeres espíritus? ¿En sus sueños los ven como una mujer real?
Si como una mujer real lo ven, como te explico, ellos, los brujos, ven a los delfines (bufeos) como una mujer real, una mujer hermosa.
¿Cómo que fuera una mujer real, duermen con ellas? ¿Cómo si fuera una mujer real llegan, pero duermen con ellas? Si duermen con ellas como si tratara de una mujer real, ¿de verdad?
Así contaba sobre eso que se veía como una mujer real. Tengo un hijo con esa mujer, bufeo (delfín), dijo él. ¿De verdad? Eso nos conversaba a nosotras [mmm].
Por eso, ella viene por aquí; nos lo dijo.
Analysis
Not available
bottom of page
