top of page

Megalopyge sp 1

Family:

Megalopygidae

Kichwa:

Guacamaya apapuchu

107728 a.JPG
107728 a.JPG

Talking about Guacamaya apapuchu

Bélgica Dagua - Guacamaya Apapuchu Story

Kay man guacamaya apapuchu. Kay guacamaya apapuchuta kuintawagara ñukata... yaku wawata ñukanchi ambisha puriwshkay. Ñuka achiwa warmi wañuskan, mikia Verónica Vargas. Paymi kuintawagara kay guacamaya apapuchumanda Payba kariwan nisha ambisha puriushka nigagaray shu warmi. Chiga, payba kariga... kay guacamaya nishkaya. Kasa yakuta ambishaga ña riw, mana payguna pescadota apisha Payga sisata, sisaybi upik ashaga. Payga mitzashaga kariga chakiwanga "Pauj" aita... aitasha pay ama... kishpinisha ñachari. Pauj mitzashaga aitashkay, chiga mana sisa ashkaya, apapuchu ashka. Chiga chi apapuchu chasna mashti... "Ayayawlli imacharan!". Chiga ña unay kay chakiga tuksipasashka. Chiga, mana ima sisa ashkaya, pay apapuchu ashkaya. Chiga, payba karita nishka: "Ayayawlli! kunan tuksiwanmi. Ukta! kamba tiwka yakuwan" mashti nikpiga, rikukpiga... shinarakpis imas tiwka yaku. Mana llukshishka pay tiwka yaku. "Animal chakishka kallu" nisha nishkay. Chi ajak nisha nikpi "kanyus animal angi kunanga" Pungurimandami llawsata bardaya surkungarawni "Lin" barasha... "kaug" nikagara, kay kungama bararisha Chasna chi guacamaya pay runa ashkaybiga, sisata mashti pay kari upingami nishaga "Pauj, pauj" tapaniga chakiwi warmita tuksiagashka nisha kuintagagaray Chitalla yachanchi. Chimanda guacamaya apapuchu nikagani ñuka. Pay chasa kuintagaraka ¿Chibi ña guacamaya tukushka? A au chiga pay chasa... runa ashkaybi pay, chi chasa bararisha "aaug" nigasha kunanbas guacamaya tukushkaybipa payga sallata "aaug" nigan, nigaranawnya Spanish Text Éste es el guacamaya apapuchu Yo voy a hablar sobre guacamaya apapuchu... Cuando nosotros ibamos a enbarbascar pequeños a los riachuelos. Mi tía-abuela ya falleció, la tía Verónica Vargas. Ella me contó acerca de este guacamaya apapuchu. Ella dijo que había una mujer que iba envarbascando con su esposo. Entonces, El esposo...de esta guacamaya. Estaban yendo por el río envarbascando, ellos no habían atrapado pescados... A ella le gustaba chupar las flores y por mezquinar al esposo "pauj" pisó... pisó (La flor) para no perderla. Cuando pisó "Pauj" mezquinando, entonces eso no era una flor, era una apapuchu. Entonces ese apapuchu así, éste... "Ayawalli qué es eso!". Entonces ya hace rato (el gusano) le habia picado su pie. Entonces, no ha sido una flor, eso era un apapuchu. Entonces, su esposo dijo: "Ayayawlli! ahora te está picando, rápido! con tu saliva (le dijo a su mujer) " diciendo, viendo y haciendo así no tenía nada de saliva (Ella no tenía). No salió su saliva. "Eres un animal con la lengua seca" le dijo su esposo. La que estaba ahí (su mujer) le dijo: " Tú eres el animal!" Ella dijo: "Voy a sacar saliba desde la garganta". Y al hacer"lin"... Ella dijo "kaug" porque se atrancó en la garganta. Así ese guacamaya cuando era una persona, Diciendo que su esposo va a chupar esa flor "pauj, pauj" y por eso va a tapar, (El gusano) picó el pie de la mujer. Así lo contaban. Sólo eso sé. Entonces yo dije: "desde ese día le conocen como guacamaya apapuchu". Así me contó ella (mi tía) ¿Ahí se convirtió en guacamaya? Si! Entonces como ella era así cuando era una persona, atrancandose hizo "aaug" ahora cuando se convirtió en guacamaya ella dice "aaug". Asi contaron.

Lee Dyer - Piper Plant And Caterpillars Interactions (Guacamaya Apapuchu)

bottom of page