top of page

Delicia Dagua, "Like a Guan Who Has Lost Her Relatives."

From interviews with Tod D. Swanson

Cite video as:
Tod Swanson “Delicia Dagua, 'Like a Guan Who Has Lost Her Relatives.'" Youtube video. 6:10. January 18, 2017. https://youtu.be/J83kFXmYeS0

Description

Not availabe

English Translation

This is what my grandmother Amada Manlla would sing when she all her children had gone and she was left alone.

Kichwa Translation

Ñuka apamama Amada Manlla kasna cantak ara pay llambu wawagunas illak tukusha sakirisha. Pay kari wañukpi paylla sapimanda sikamusha kayma kunan tiarini nisha, kay bobonaza yakuy tiarini nisha. Kasna cantagara pawata Indishipi kuyaway, Indishipi kuyaway Indishipita kuyakpi, indishipi kuyaway. Tsiririri tsiriri, Tsiririri tsiriri. Indishipi kuyaway, indishipi kuyaway. Ñuka cha -cha sapalla sapimanda shamunmi arani, arani. Yapakta shayalla, warmi miya kaybiga kay llaktay shinalla. Amu shina tukusha tiksini tiyarini, sapallaya tiyani, kuti kaybi shamusha. Indishipi kuyaway, warmigaya wamiga ñuka laya shamushka lukiwiya kunanga. Ramabimi tiyasha sapallaya wañurisha tiayaringa rauniya, amuyasha tiasha. // Indishipi kuyaway // Tsiririri tsiriri, Tsiririri tsiriri. Kasna cantagara ñuka apamama, yachachiwagara ñukata kasna cantangui ushushi. Kan ñuka chingarijpiwas, ñuka chingarishka washay kanguna rukuyasha kasna kangunawas may. Kan cantanata ushasha, kan ñuka cantashkata apisha, yachashaga chasna cantangui ushushi. Ñuka apamama pay wakchayasha sapimanda shamuni nisha chasna pay cantagara. Ashka pagrachu ¿Imarasha pawata cantana, shina sapalla? Pay sapalla tukusha pay wakchayasha shuk ramama pay shamusha, pay paktamushka. ¿No? Chasna chi kwinta pay, "Ñuka shamushkani nin. Ashka aylluguna tiashkamanda payna llambu wanchisha tukuchiupi ñuka kayma paktamushkani nisha. Nisha kuna mana chari kaybi wañusha nisha iyarisha paktamurani. Pawa ashka pura purinun? Umm hmm. Shinami? Chimanda wanchisha runa tukurin, payguna mikunguna wanchisha ña pay alli aychayuk nisha. Entonces chi tukuriusha shapalla tukuusha paywas ña mitikusha kitayasha shamusha shuk llaktay paktamushka. Kuska shimiy cantauni. Payga auca warmi ashami kay runashimiwan casi medio kayagra Auca shimiwan apichishami pay cantagara chasna. Achuar warmi mak ara pay. Chita apamama cantakpiga, chita katichisha ñuka purigarani. Imaray indishipi? Indishipi kuyuga, indi siki tukurishkamanda ñukaga kay shukma paktamuni nisha. Aaa. Chi tsiririri nisha payga nin, tsiririri tsi chiga indi tsiun yaykushkay. Chi kunan kayma paktamushkani. Indi yaykushkay nisha pay cantaun. Ña, imaray kuyuy? Ña kuyuy chasna shitiyuk an pay. Ña chasna rimanaun, ña chasna chi pawataga. Ah, chi pawa kuyuy ninun. Chimanda chasna chi cantoga nin, kunanga ñukaga payguna tukuchiupi shuk llaktama shamusha. Chibicha lugar kausasha nisha paktamuni nin indi yaykushkama, shamuni nin. Chita payga tsiririri nishaga, chiga indi yaykushkay, tsiun yaykuskay Ari, imara tukun paywa corazonbi chita pay cantajpi? Chiga chasna kan..., chiwas shuk kuyntajpi tiaunmi chibiwas. Chiga rikungui pay shuk charik cha ara ñukanchi, ñuka abuela paywas pay shuk wambra imata no. Chita cantajpiga chishibi yuyarishaga pay wakanga raun ya, chi runaga. Chi runaga wakanga raun. Chasna cantasha chi kungaymanda ña paywa pensamiento shamun, kungaymanda. Aa ja. Chiga payta llakishaga pay wakanga raun kunan mayshi rira ya pawawa warmi shina. Aunque chi urku punday mana tiajpi chi musu pero pay maytas akpi. Paktakpi wakanga pay. Payga pukuna ima markasha pay puriushkay pawa shamujta rikushaga, chibiga payta kungaymanda payta llakiga shamungaraun paywak. Warmi shina cantajpi, shu sapalla warmi pay pawa kwinta mani nisha chita ansa pawa pariju tukun, o pawa, ñalla paywa amigo kuynta tukun, pawa pariju payna sapalla, imasnara sintin warmi o pawa, imasnara sintin. Osea kari, kari payta sintingaraun ña paytaga llaki tiangaraun ña kungaymanda payta llaki shamungaraun. Chiga paya iyaringa raun, maybishi kunanga chi pawata rikusha pay iyaringa raun. Kasna ashka pawa tiashkay, kuna kasna llambu wanchisha tukuchijpi shuklla kay puriun. Kunanga, chi warmiga maybi risha shi payga tiaririshka anya pugriga nisha pay yuyarin. Chiga ñaupaga kaybiga kushita pay cantasha pawaga tar, tar, tar... cantashaga pay purigara. Kunan illan mayta kunan tupasha nisha, indi tsiun ña yaykushkay paywa llaki shamunga raun payta. Chiga paywas risha katisha payga paktanga raun chi, kungaymanda paktanga raun pay. Ninga kan ichusha shamujpi ñukawas washa, ñukawas rigray washa paktamuni nin pawa. Porque tiene blancota pay charij man. Chi, chita cantanun pawa. Chita ñuka apamama cantagara. Chiga yanga munay pay pensarishaga payga wakanga nigagara. Chitas ñukanchi ansatas uyachisha sakishkata ñuka cantashkani kuna. Kamba abuelamanda, Amadamanda Amada Manlla Ayuy pay agara. Shinajpi kuna chi cantora cantasha kan iyaringui kamba apamama, shinami? Umm mmm. Chasna man.

Spanish Translation

Not availabe

Analysis

Not availabe
bottom of page