top of page
IYARINA
Napo-Pastaza, Ecuador
CENTER FOR LEARNING ALLIANCE: Fundación Cotococha | Andes and Amazon Field School | Shayarina Amazonian Resilience
Eulodia Dagua, "I am a parrot who drinks from the bromeliads."
From interviews by Tod D. Swanson
Pastaza Quichua song
Cite video as
Tod D. Swanson, "Eulodia Dagua, 'I am a parrot who drinks his chicha from the bromeliads.'" Youtube video. 5:20. December 16, 2016. https://youtu.be/QCM63K1KKbY
Abstract
Not available
English Translation
Ñuka mashti... Kwintay! Mashti pay cantak ara chi... Kay an kay chirki takila ninchi ñukanchi. Killtika ninchi. Chibi upik mani nisha kantak ara. Ñukaga mana runacha ani nij mara. Payga, ñukaga araw runami, uraymanda ichurik ani nik ara Perumanda arawmi kay Ecuador llaktay sakirirani" Kasna kantak ara.
Kay arau tagaya//
Mana kaymandachu
Mana kaymandachu ya
Ñukataga kanguna ricuwanguichi yari
Karumanda araumi//
Runa arani. Mana runa nishachu.
Kangunaga ricuwangui.
Ñuka mana asuawatas upik runacha aniya.
Asuwata mana upic chaniya
Ñukagaya kiltikaybi, kiltikay upic runa mani ya, ñuka ya, ñukaga.
Ñukaga piruwanumanda araw ani ya.
Kaybi sakirishami yari. Kasna tiyani.
Ñukagaya mana ya kaymanda ya arauchu araniya ñukaga.
Kangunalla pinasha ñukataya, ñukata mana asuwataga rikuchiwanguichu
asuwata asuwata.
Kilyatika tamia, ñuka asuwa nikani
kilyatica tamia asuwa nishaniga
Kangunalla pinasha mana upichiwaichichu.
Mana kaymandalla ya runa charani yari.
Ñukaga ya ñucaga Piruwanumandami sakirirani yari.
Killati arau runaga
Mana runacha arani
Arau runa marani
Uraymanada araumi kaybi sakirirani.
Piñapi
Upinata charini.
Kangunalla piñapi,
Upinata charini killyatikaybimi ya.
Ñukaga ya upisha
Tukuy tutamandalla
tagarilla maniya imawata
Kay arauga kiltikaybira ya kasna wayuri yari.
Nishachari niwangui ñukaga ya upisha wayu rirauni.
Kilkillata cantauni. Aaah. ¿Chi canto kamba yaya imaraygu kantaka?
Chitaga pay kantaj ara, piñak, manachu piñanawn ñukaninchi chinguna.
Entonces chi chignij aswata ñukanchi upik tukunchi chi payga chasna "ama Ñukata upichiwaychichu nin. Basta kiltika mishkita ñukaga upishka mani araw runaga.
A aw. Chiga ama upiwaychichu nin. Mana runa chari ani ñukaga. Araw runa, uraymanda araw ñuka kaybi sakirishka marani nin. Ima upinatawas mana munanichu nin piñausha nin.
Ama upichiwaychu. Basta upishka mani nin kiltika… Warmi piñarikpi?
Mana. Kay shukjuna piñapis cantak ara. Payga pasiangawa riusha chi piñashka wasi pasiangak riusha chasna cantasha llukshik ara. A aah. Chasna ñuka yaya cantak ara chita.
Kay piñashka wasii pasiagawa riusha.
¡Chi kiltika rikusha, chi!
Kichwa Transcription
Ñuka mashti... Kwintay! Mashti pay cantak ara chi... Kay an kay chirki takila ninchi ñukanchi. Killtika ninchi. Chibi upik mani nisha kantak ara. Ñukaga mana runacha ani nij mara. Payga, ñukaga araw runami, uraymanda ichurik ani nik ara Perumanda arawmi kay Ecuador llaktay sakirirani" Kasna kantak ara.
Kay arau tagaya//
Mana kaymandachu
Mana kaymandachu ya
Ñukataga kanguna ricuwanguichi yari
Karumanda araumi//
Runa arani. Mana runa nishachu.
Kangunaga ricuwangui.
Ñuka mana asuawatas upik runacha aniya.
Asuwata mana upic chaniya
Ñukagaya kiltikaybi, kiltikay upic runa mani ya, ñuka ya, ñukaga.
Ñukaga piruwanumanda araw ani ya.
Kaybi sakirishami yari. Kasna tiyani.
Ñukagaya mana ya kaymanda ya arauchu araniya ñukaga.
Kangunalla pinasha ñukataya, ñukata mana asuwataga rikuchiwanguichu
asuwata asuwata.
Kilyatika tamia, ñuka asuwa nikani
kilyatica tamia asuwa nishaniga
Kangunalla pinasha mana upichiwaichichu.
Mana kaymandalla ya runa charani yari.
Ñukaga ya ñucaga Piruwanumandami sakirirani yari.
Killati arau runaga
Mana runacha arani
Arau runa marani
Uraymanada araumi kaybi sakirirani.
Piñapi
Upinata charini.
Kangunalla piñapi,
Upinata charini killyatikaybimi ya.
Ñukaga ya upisha
Tukuy tutamandalla
tagarilla maniya imawata
Kay arauga kiltikaybira ya kasna wayuri yari.
Nishachari niwangui ñukaga ya upisha wayu rirauni.
Kilkillata cantauni. Aaah. ¿Chi canto kamba yaya imaraygu kantaka?
Chitaga pay kantaj ara, piñak, manachu piñanawn ñukaninchi chinguna.
Entonces chi chignij aswata ñukanchi upik tukunchi chi payga chasna "ama Ñukata upichiwaychichu nin. Basta kiltika mishkita ñukaga upishka mani araw runaga.
A aw. Chiga ama upiwaychichu nin. Mana runa chari ani ñukaga. Araw runa, uraymanda araw ñuka kaybi sakirishka marani nin. Ima upinatawas mana munanichu nin piñausha nin.
Ama upichiwaychu. Basta upishka mani nin kiltika… Warmi piñarikpi?
Mana. Kay shukjuna piñapis cantak ara. Payga pasiangawa riusha chi piñashka wasi pasiangak riusha chasna cantasha llukshik ara. A aah. Chasna ñuka yaya cantak ara chita.
Kay piñashka wasii pasiagawa riusha.
¡Chi kiltika rikusha, chi!
Spanish Translation
Mi... cuente.
Sabia cantar esto... esto es "chirki takila" asi decimos nosotros. "Killtica" decimos. Ahí se beber cantaba.
Yo no soy indígena decía. Soy una persona araw, soy araw del Perú que me quede a vivir aquí, así cantaba.
Este arau // No es de aqui, no es de aqui
Si supieran yo soy arau de un lugar lejano //
Indígena soy, ustedes me ven como que no fuera indígena.
Soy indígena que no toma chicha, no tomo chicha.
Soy indigena que toma en "kilti", yo.
Yo soy arau del Perú. Me he quede y vivo aquí.
Yo no soy arau de aquí, no lo soy.
La chicha no. Ustedes porque me hablan no dan chicha, no me muestran la chicha.
Lluvia "Kilyatika", yo decía chicha a la lluvia "kilyatica".
Ustedes hablando no me dan de tomar.
Yo no soy de aquí nomas. Soy peruano y me quede aquí.
No soy un arau vago, soy una persona arau.
Soy arau de la parte de abajo y me quede aquí.
Porque ustedes me hablan tengo mi bebida. En el "killticaya"
Yo siempre tomo todas las mañanas, este arau colgando en el "killtica".
Eso me dicen, yo tomo colgado y luego me iba.
Canto "killkataya".
Ah. Porque razón cantaba tu padre esa canción?
El cantaba cuando estaba enojado porque le hablaban.
Entonces aprendimos a tomar la chica que nos odiaban y mi padre decía " no me den de beber"
Tomo lo suficiente el dulce del kiltika, por eso soy un arau.
Si. Decía que le den de tomar. No soy indígena. Soy arau de abajo y me quede aquí.
Enojado el decía, no quiero tomar nada.
No me des de beber. Ya tomé lo suficiente el kiltica...
Por qué la mujer se enojo?
No. El cantaba cuando otras personas le hablaban.
El cantaba antes de salir a visitar a una casa donde a él le hablaban.
Ah. Asi cantaba mi papa.
Cuando estaba yendo a visitar a una casa donde le odiaban.
Viendo el "kiltika. eso!
Analysis
Not available
bottom of page